Glosariusz
| A | |
|---|---|
| ANSI | Skrót od American National Standards Institute. Instytucja zwana wcześniej American Standards Association (ASA) i United States of America Standards Institute (USASI). Jest ona odpowiedzialna za normalizację norm branżowych w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.
|
| ASA | Skrót od American Standards Association. Amerykańska instytucja normalizacyjna, która została rozwiązana w 1966 r. Obecnie nosi nazwę ANSI.
|
| ASME | Skrót od American Society of Mechanical Engineers. Działająca na skalę globalną instytucja naukowo-techniczna, która organizuje konferencje naukowe, wydaje publikacje techniczne i bierze udział w działaniach normalizacyjnych.
|
| Autokolimator | Bezdotykowy optyczny przyrząd pomiarowy, który mierzy kąty. Światło ze źródła światła jest przekształcane na światło równoległe i emitowane z obiektywu na lustro umieszczone na wierzchu obiektu pomiaru. Różnica między światłem odbitym a emitowanym jest mierzona w sekundach kątowych. Autokolimator może mierzyć prostoliniowość, prostopadłość, płaskość i inne cechy. |
| B | |
| Bonus tolerancji | Modyfikacja tolerancji GD&T o warunki maksimum/minimum materiału. Może to zredukować wady produktów wynikające z nadmiernie rygorystycznych ustawień tolerancji, a także uprościć kontrole. |
| E | |
| Element ekstrahowany | Element uzyskany w wyniku pomiaru. |
| Element integralny | Powierzchnia lub linia na powierzchni. Element o rzeczywistym kształcie. |
| Element pochodny | Wyznaczenie linii, płaszczyzny lub punktu środka na podstawie elementu integralnego. |
| Element wewnętrzny | Element, który stanowi wewnętrzną stronę obrabianego przedmiotu (np. otwory i rowki). |
| Element zewnętrzny | Element, który stanowi zewnętrzną stronę obrabianego przedmiotu (np. zewnętrzna strona walca lub prostopadłościanu). |
| G | |
| GPS | Skrót od Geometrical Product Specification, czyli geometryczna specyfikacja wyrobów. Komitet TC213 ISO pracuje nad normalizacją, uzupełniając i modyfikując istniejące normy międzynarodowe na potrzeby wyeliminowania nieścisłości na rysunkach, usystematyzowania niepewności pomiarów i przyjęcia globalnego systemu certyfikacji. |
| I | |
| ISO | Skrót od International Organization for Standardization, czyli Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna. Ta instytucja pozarządowa określa normy uznawane na skalę międzynarodową, tak zwane normy ISO. |
| Idealny kształt | Kształt bez absolutnie żadnej odchyłki geometrycznej. |
| J | |
| JIS | Skrót od Japanese Industrial Standards. JIS to są normy i metody pomiarów wyrobów obowiązujące w przemyśle japońskim. Normy JIS przyjmuje japoński komitet normalizacyjny (JISC), który z kolei na mocy ustawy o normalizacji w przemyśle jest częścią ministerstwa gospodarki, handlu i przemysłu. |
| K | |
| Klasa tolerancji | Wartości tolerancji w zakresach od 0,01 do 0,09 mm i od 0,001 do 0,009 mm utrudniają odczytywanie wskazań. Ta norma to ułatwia i umożliwia spójny zapis wskazań tolerancji. Tolerancje są podzielone na klasy zależnie od odchyłki od wymiaru odniesienia (określonej wielkości) i do każdej klasy jest przypisywana mała lub wielka litera jako symbol. |
| O | |
| Obszar licowany | Przecięcie punktu wejścia otworu większą średnicą na potrzeby wygładzenia powierzchni, aby łby wkrętów i śrub nie wystawały lub możliwe było mocniejsze dokręcenie.
|
| Ogólna tolerancja | Zbiorcze, a nie indywidualne wskazywanie tolerancji na rysunku w przypadku wymiarów (długość, kąt, fazowanie) bez szczególnych wymagań funkcjonalnych. Symbole klasy tolerancji (podstawowa klasa tolerancji wymiaru) są określane na podstawie dokładności. |
| Ogólna tolerancja geometryczna | Zbiorcze, a nie indywidualne wskazywanie tolerancji geometrycznych na rysunku, jeśli nie są z nimi związane żadne szczególne wymagania funkcjonalne. Symbole klasy tolerancji (podstawowa klasa tolerancji wymiaru) są określane na podstawie dokładności. |
| Ś | |
| Średnia średnica | Wskazanie, że średnia zmierzonych wartości w dwóch punktach na kształcie okrągłym lub walcowym musi mieścić się między maksymalną dozwoloną wartością wielkości a minimalną dozwoloną wartością wielkości. Jako adnotację stosuje się skrót „AVG”. |
| T | |
| T.I.R | Skrót od „Total Indicator Reading”. Różnica między maksymalną a minimalną wartością w pomiarze bicia. |
| Trzpień | Walcowy pręt wykonany z wysoką precyzją pod względem wielkości i geometrii.
|
| W | |
| Wartość znamionowa | Średnia wartość danych rzeczywistych pomiarów uzyskanych z maszyn pomiarowych. |
| Warunek materiału | Metoda określania specjalnej relacji między tolerancją wymiaru (tolerancją wielkości) a tolerancją geometryczną. Na rysunkach jest ona oznaczona symbolem lub . Przy użyciu warunków maksimum materiału i minimum materiału można zwiększyć tolerancje geometryczne w sytuacjach, gdy występuje różnica między warunkiem materiału a rzeczywistym rozmiarem.
|
| Wielkość wirtualna | Wymiar, który wyznacza wirtualny warunek elementu. W przypadku elementów zewnętrznych: maksymalna dozwolona wielkość + tolerancja orientacji lub tolerancja położenia W przypadku elementów wewnętrznych: minimalna dozwolona wielkość - tolerancja orientacji lub tolerancja położenia |
| Wirtualny warunek maksimum materiału (MMVC) | Stan, w którym objętość wynikająca z tolerancji wymiaru i tolerancji geometrycznej staje się największa. |
| Wirtualny warunek minimum materiału (LMVC) | Stan, w którym objętość wynikająca z tolerancji wymiaru i tolerancji geometrycznej staje się najmniejsza. |
| Z | |
| Zasada Taylora | Maksymalna wielkość materiału przedmiotu obrabianego musi być kontrolowana sprawdzianem GO wykonanym precyzyjnie na maksymalną wielkość materiału przedmiotu obrabianego. Minimalna wielkość materiału przedmiotu obrabianego musi być kontrolowana sprawdzianem NO-GO wykonanym zgodnie z tą samą najmniejszą wielkością materiału tego przedmiotu obrabianego i zaprojektowanego indywidualnie na potrzeby kontroli poszczególnych elementów tego przedmiotu obrabianego.
|
| Zdolność najlepszego dopasowania | Funkcja, która porównuje dane pomiarów produktu i dane CAD 3D oraz weryfikuje różnicę. Nałożone wyniki są wyświetlane w formie obrazów 3D, na których widoczna jest odchyłka między danymi pomiarów a danymi CAD. |
| Zerowa tolerancja geometryczna | Metoda założenia braku odchyłki geometrycznej (zerowej odchyłki geometrycznej) pod wirtualnym warunkiem maksimum i dodania różnicy do tolerancji geometrycznej w miarę zbliżania się elementu do wirtualnego warunku minimum. |
| Zmienna baza | Nieograniczanie bazy, gdy jest ona cechą wielkości i do bazy jest stosowany warunek maksimum materiału. |
| Złożone tolerowanie położenia | Metoda określania innej tolerancji położenia elementów względem siebie i względem współrzędnych układu bazy. Nawet jeśli istnieje wiele wierszy ramek tolerancji, wskazywany jest jeden symbol tolerancji geometrycznej w powiązanej ramce. Umożliwia to równoczesne określanie położenia, orientacji i kształtu tego samego elementu. |
| Złożone tolerowanie profilu | Metoda określania innej tolerancji profilu od układu bazy. Nawet jeśli istnieje wiele wierszy ramek tolerancji, wskazywane są dwa symbole tolerancji geometrycznej w powiązanej ramce. Umożliwia to równoczesne określanie położenia, orientacji i kształtu tego samego elementu. |
